“İLAÇ ENDÜSTRİSİNDE ECZACILAR”
Ecz. Hakan Gençosmanoğlu Sordu Ecz. Barış Özyurtlu Yanıtladı
*İlaç Endüstrisi eczacılığını nasıl tanımlarsınız?
Bir eczacının ya da eczacı adayının, ilaç firmalarında çeşitli departmanlarda stajyer olarak başlayıp yönetici, direktör ve hatta CEO olabileceği çalışma alanları şeklinde kabaca tanımlanabilir. Endüstri eczacıları, bir ilacın iş geliştirme ve stratejik planlama sürecinden Ar-Ge laboratuvarındaki gelişimi ve üretilip hastaya ulaşana kadarki her aşamasında, kendine uygun olarak seçtiği her görevi üstlenebilir.
*İlaç endüstrisinde eczacılar hangi alanlarda çalışıyorlar, çalışabilirler?
Eczacılar, ilaç endüstrisinde genellikle Ar- Ge tarafında çalışırlar. Ağırlıklı olarak formülasyon tarafında olurlar. Mesul müdür olarak çalışanlar var. İlaç sektöründe 50 bin civarı çalışan var. Eczacı sayısı ise 400- 600 arası değişiyor.
Eczacılar, iş geliştirmede, ruhsatlamada, patent, medikal, farmakovijilans gibi birçok departmanda çalışabilirler. Fiyatlandırma ve geri ödeme süreçlerinde görev alabilirler. Eczacılar üretimde, kalite güvencede yer alabilirler. Pazarlama yöneticisi olarak çalışabilirler. Ürün müdürü olarak çalışan meslektaşlarımız var. Üst düzey yönetici olarak çalışabilirler.
*Ülkemizdeki eczacılık eğitimi ilaç endüstrisinde çalışmak için yeterli mi?
Evet, yeni eğitim modeli eski modele göre daha uygun ve yeterli. Ancak yalnızca fakültede alınan eğitimle olmaz. Eczacılık fakültesi dışında da eğitim alınmalı. Müfredatta olmayan ancak ilaç endüstrisinde gereken eğitimler de yer almalı. İşletmeyle ilgili eğitim alınmalı. Hep yabancı dil özellikle İngilizce denilir ama yetmez. Yabancı dil yetmez, iş yetkinlikleriyle ilgili de eğitimler alınmalı. Böylelikle eczacılar endüstride çalışmak için daha hazır hale gelir.
Eczacılık eğitiminde özellikle üçüncü sınıfta mesleki eğitim başlar. Dördüncü ve beşinci sınıfta gereken eğitimler alınmalı. Bu eğitimler fakültedeki hocaların onaylarıyla alınmalı. Öğrenci ilaç endüstrisinde çalışmayı hedefliyorsa, eczane stajı azaltılmalı endüstri stajı artırılmalı.
İlaç endüstrimizde, dünya standartlarında, GMP regülasyonlarına uygun, son teknolojilerle donanmış üretim yapılıyor. İyi eğitimli, donanımlı iş gücü sektörümüzün en büyük ihtiyacı ve dinamiği. Hal böyle olunca eczacılık eğitimi yeniden gözden geçirilip güncele göre revize edilebilir.
*İlaç endüstrisi için fakültedeyken mi hazırlanılmalı?
Evet, öğrenci fakültede tercihini yapmalı ve yönelmeli. Hatta şöyle söyleyeyim, endüstride çalışabilir mi, çalışamaz mı bir kişilik envanter testi yapmalı. Bu fakülteden istenebilir, internetten ulaşılabilir, profesyonel insan kaynakları şirketlerinden istenebilir. Siz ilaç endüstrisinde çalışmaya müsait değilseniz bunu zorlamanın bir anlamı yok. Fakültedeyken bazı arkadaşlar çok heyecanlı olabiliyorlar. Bazen endüstriye geliyorlar, Ar-Ge’de çalışıyorlar. Sıkılıyorlar, ruhsata geçeyim diyorlar. Sonra orayı da beğenmiyorlar. Başka bölümlere geçmeye çalışırken zaman kaybı ve uzmanlaşma yolunda gecikmeler yaşayabiliyorlar.
Öğrenciler, fakültedeyken bir koç seçmeliler. Sektörden bir mentör de edinebilirler. Çok yararlı olur. Kendisine çok daha iyi yol haritası çizebilir. Örneğin, Ar-Ge’de çalışmak istiyorsa arkadaşımız laboratuvarı iyice öğrenmeli. Bunu fakültede yapamaz. Cihazların hepsi yok. Sektörden eğitim desteği alınması lazım.
Sık yaşadığımız bir şey var. Meslektaşımız geliyor, işe başlıyor. Bir süre sonra ya sıkılıyor ya da değişik nedenlerle işi bırakıp gidiyor, eczane eczacılığına geçmeye çalışıyor ya da başka işler yapmaya çalışıyor. Benim gözlemime göre ilaç endüstrisinde işe başlayıp bırakan meslektaşlarımızın oranı yüzde yetmiş gibidir.
*İlaç endüstrisinde eczacıların az yer almasının nedeni nedir?
Bu durumun sorumlusu yarı yarıya gibi. İlaç endüstrisinin yapması gerekenler var, eczacıların yapması gerekenler var.
Eczacılar sektöre gelmeden önce kararlı olmalılar. İşin gerçeğini söylemek gerekirse biz işe eczacı alımı yapmak istiyoruz, talep yok, bulamıyoruz. İşe aldıklarımız da kalmıyorlar bir süre sonra gidiyorlar. Yeni işe başlayan bir meslektaşımıza başlangıçta biz epeyce bir emek harcıyoruz. İşi öğretmek, işe alışmak zaman alan bir şey, ama bir süre sonra durmayıp gidiyorlar. Oysa kalıp yükselmek için zaman ve emek harcamak gerek. Daha işin başında, çok fazla olmayacak beklentilere girilmesi de çok yanlış.
*Eczacılıkta işsizlik var mı?
Almanya nüfus itibarıyla bize benziyor. Almanya’da eczane sayısı bizden az ama eczacı sayısı bizden fazla. Ancak orada istihdam doğru ve eşit bir şekilde dağılıyor. İlaç endüstrisinde, gıda sektöründe, hastanelerde yoğun olarak çalışıyorlar. Akademi dünyasında sayıları fazla. Bizde akademisyen sayısı az.
Bizde mevcut hastanelerin her birine bir başhekim yardımcısı eczacı atansa bir kalemde 1500- 2000 eczacı istihdam bulmuş olur.
*Eczacıların endüstride çalışmaları için neler yapılabilir?
İlaç endüstrisinde bir kota konulabilir. Örneğin, ilaç endüstrisine yüzde beş eczacı çalıştırma kotası konulabilir.
İlaç endüstrisi için yardımcı eczacı çalıştırma şartı konulabilir. Bununla ilgili kanun değişikliği yapılabilir. Yardımcı eczacı olarak başlar endüstride çalışmak istiyorsa kalır. Eczacı çalıştıran endüstriye teşvik verilebilir.
Akademimiz tarafından endüstri ile birlikte staj ve çalışma iş birlikleri oluşturulabilir.
Sektörde dış ticaret, ihracat tarafında özellikle eczacılar çalıştırılabilir. Öncelikle eğitim verilerek tabii ki.
Sektörün eczacılık fakültelerinde kendisini daha fazla anlatması sağlanmalı. Buna yönelik programlar yapılmalı. Eczacılar farmakovijilans alanında eğitilip, bir sınav sonucunda sertifikalandırılıp endüstride çalıştırılabilirler.
*İlaç endüstrisinde stajlarda sıkıntı var mı?
Evet, bizde duyuyoruz “endüstride staj bulamıyoruz” yakınmalarını. Ancak biz alıyoruz. Hatta öyle ki bazen fazla alıyoruz, oturtacak yer bulamıyoruz. Gereken önlemler alınır, planlamalar yapılırsa sektörde stajla ilgili sorun kalmaz. Rotasyon düşünülebilir. İki aylık staj mı var, bir hafta bir yerde bir hafta diğer yerde gibi…
*Rahatlıkla, “ilaç endüstrisinde çok daha fazla eczacı yer almalı” diyebilir miyiz?
Şöyle söyleyeyim… Bir ilaç endüstrisi yöneticisi olarak benim eczacı olmamın ne avantajları var?
Standart eczacılık eğitimi aldım. Bu eğitim eczanedeki bazı gereklilikleri karşılıyor, ama bazı şeyleri de eczanede öğreniyoruz. Örneğin, ticareti, işletmeyi. Sonradan öğreniyoruz. Dağıtım kanalına gittim, oranın farklı dinamiği var, öğrenmem lazım. İlaç endüstrisi tarafı ise başka. Benim eczacı olarak avantajım ne derseniz, eczacı olmayan birine göre intibak hızım kat be kat fazla. İşi daha doğru yapabilme olanağı sağlıyor.
Olayları müzakere ederken, yorumlarken 90 derece açıyla bakmak var… 180, 270, 360 derece, her açıyla bakabilirsiniz. Eczacıysanız diğerinin açısına göre daha geniş bir açıyla olayı değerlendirebiliyorsunuz. Perspektif biraz daha geniş oluyor. Hata yapma oranınız azalıyor. Doğru yapma ihtimaliniz artıyor. Bu çok önemlidir. Bir eczacı ilacı pazarlayabiliyorsa, bütün kimyasal bileşenlerini biliyor. Yan etkilerini biliyor. İlacı her yönüyle tanıyor. İlaçla ilgili bilgiyi eczacıdan almak karşıdakine çok daha fazla güven verir. Bu da çok büyük bir avantaj.
Eczacının ilaç endüstrisinde kariyer yapma hızı diğer kişilere göre çok daha hızlıdır. Yeter ki arkadaşlar çalışsınlar, üretsinler, inat etsinler.
Bakıyorsun, ürün müdürlerimiz var. Kimya, biyoloji, işletme vb. okumuş. Bir de düşünün eczacı ürün müdürünü, çok farklı olur. Çok daha iyi olur.
*Röportajın son sözleri?
Endüstride çalışacak olan genç meslektaşlarımızın sabırlı olması lazım. Kendilerine iyi mentörler bulmaları lazım. İyi çalışırlarsa ilaç sektöründe çok üst düzeylere gelebilirler. Eczane tarafında ciddi daralma var.
Akademisyen olmak istiyorsanız ona uygun olmanız lazım. Olmazsa olmaz. Kamuda çalışacaksanız öyle. Özel hastanelerde çalışacaksanız oraya uygun olmanız lazım. Dağıtım kanallarında çalışılabilir. Ama endüstri tarafı çok daha geniş, çalışma olanakları geniş.
