Güneşin keyfini çıkardığımız yaz aylarını geride bırakıyoruz. Bu güzel günlerin ardından özellikle güneş kremine dikkat etmeyen ciltlerde güneşin bir hatırası olarak koyu lekeler görülmeye başlamış olabilir. Her ne kadar yaz mevsiminde leke tedavileri kısıtlansa da güneş etkisini göstermeye devam etse de leke tedavileri yaz aylarında da devam etmektedir. Ancak Eylül ayı itibariyle ışınların etkisinin azalmasıyla bu tedavilerin pik yapacağı onulmaz bir gerçektir.
Bu yazımızda genel olarak hiperpigmentasyonun nedenlerini ve farklı türlerini inceleyecek, hiperpigmentasyon yönetimini konuşacağız.
Cilt Pigmentasyonu
Cilt pigmentasyonu, vücudun ne kadar melanin ürettiğini ifade eder ve cildin rengini belirler. İki ana melanin türü olan ömelanin ve feomelanin, cildin epidermal tabakasındaki melanositler tarafından üretilir. Feomelanin daha açık cilt tonlarına neden olurken, ömelanin daha koyu cilt tonlarından sorumludur.
Koyu kahverengi pigment Güneşten gelen UV ışınlarını emerek, cildi olası güneş yanıklarından korur. Daha koyu cilt tonları daha yüksek ömelanin seviyeleriyle ilişkilendirilirken, daha açık cilt tonları daha düşük seviyelerle ilişkilendirilir.
Ömelanin'in cilt kanserini önleme kapasitesi ek faydalarından biridir. Çalışmalar, daha yüksek ömelanin seviyelerine sahip olanların, daha düşük seviyelere sahip olanlara göre cilt kanseri geliştirme şanslarının daha düşük olduğunu göstermiştir.
Feomelanin daha açık sarı-kırmızı bir renk tonuna sahiptir. Feomelanin, UV ışınlarını ömelanin kadar etkili bir şekilde emmediğinden, daha yüksek seviyelere sahip olanların cilt tonları daha açık olur ve cilt hasarına ve güneş yanığına daha yatkındırlar.
Cilt Hiperpigmentasyonunun Nedenleri
Cilt hiperpigmentasyonu, cilt renginin koyulaştığı yaygın dermatolojik bir durumdur. Melanin sentezindeki artış hiperpigmentasyona neden olur. Melanin sentezinin arttığı diğer durumlar, öncelikle güneşe maruz kalma, dermatolojik durumlar, hormonlar, yaş, kalıtımsal faktörler, cilt yaralanmaları ve aknedir.
Güneş Maruziyeti
Cilt, güneşin UV ışınlarına karşı kendini savunmak için daha fazla melanin üretir. Bu durum cildi daha pigmentli hale getirebilir.
Güneş ışığından kaynaklanan hiperpigmentasyon mekanizması:
UV radyasyonu serbest radikaller üretir.
Serbest radikaller ve UV ışığı, pigment oluşturmaktan sorumlu hücreler olan melanositleri etkileyen biyolojik ajanları aktive eder.
Biyolojik ajanlar, pigment üreten Tirozinaz enziminin aktivitesini artırmak için hareket eder.
Tirozinaz enzimi ile tirozin, kırmızı veya kahverengi renkte olabilen melanin pigmentlerine dönüştürülür.
UV ışının deride etkisi
Hormonal Değişim
Deri üzerinde dermis ve epidermis, östrojen ve progesteron reseptörleri içerir. Progesteron reseptörleri, östrojen reseptörlerinden fazladır. Adet dönemi gibi hormonların değişim gösterdiği dönemlerde cilt üzerinde pigmentasyon değişiklikleri yaşanır. Bu durum katamenial hiperpigmentasyon olarak da bilinir. Östrojen, melanin sentezinde önemli bir hız sınırlayıcı enzim olan tirozinaz aktivitesini artırır. Progesteronun hiperpigmentasyondaki mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte melanosit sayısında ve tirozinaz aktivitesinde artışa ve melanosit proliferasyonu üzerindeki inhibasyona sebep olduğu düşünülmektedir.
Hiperpigmentasyon Çeşitleri
Hiperpigmentasyon’un birkaç çeşiti vardır. En yaygın görülenleri melazma, illtihap sonrası hiperpigmentasyon ve solar lentigodur.
Post -İnflamatuar Hiperpigmentasyon
PIH olarak da bilinen bu hiperpigmentasyon sonradan görülen bu hiperpigmentasyon genellikle deri iltihabını takiben gelişir. İnflamatuar ve otoimmün durumlardan iatrojenik nedenlere ve mekanik yaralanmalara kadar çeşitli uyaranlarla tetiklenir. İnflamasyondan kaynaklanan epidermis ve/veya dermiste melaninin aşırı üretimi veya birikimi ile karakterizedir.
Lentigo
Solar lentigo, güneşe maruz kalmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan kahverengi veya siyah lekelerdir. Bu lekeler genellikle yaşlı bireylerde görülür ve "yaşlılık lekeleri" olarak da bilinir. En sık görülen bölgeler yüz, eller ve kollar gibi güneşe en fazla maruz kalan alanlardır. UV radyasyonu, cilt hücrelerinde melanin üretimini uyararak bu lekelerin oluşumuna neden olur.
Güneş dışı lentigolar ise Peutz-Jeghers sendromu (dudaklarda çok sayıda lentigo ve mide ve bağırsakta poliplerle karakterize), kseroderma pigmentosum ve çoklu lentigo sendromu (LEOPARD sendromu) gibi bazı nadir kalıtsal bozuklukları olan kişilerde görülür.
Bir sonraki yazımızda en yaygın hiperpigmentasyon çeşiti olan Melazma ve topikal tedavi seçeneklerini konuşacağız. Özellikle sorulan formüllerin klinik çalışmaları ve hazırlanışlarını görmek istiyorsanız bize egitim@galenikecza.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.
Sağlıkla kalın…
Ecz. Gaye KARAATA Ecz. Yağmur Aras
Galenik Ecza Pazarlama Direktörü Majistral Teknik Uzmanı
*** Bu yazıda geçen formüller ve bütün majistraller doktor tarafından reçete edilip eczacı tarafından eczane laboratuvarında hazırlanmalıdır. Tavsiye niteliğinde değildir.
Referanslar
Ogbechie-Godec OA, Elbuluk N. Melasma: an Up-to-Date Comprehensive Review. Dermatol Ther (Heidelb). 2017 Sep;7(3):305-318. doi: 10.1007/s13555-017-0194-1. Epub 2017 Jul 19. PMID: 28726212; PMCID: PMC5574745.
Mobasher P, Foulad DP, Raffi J, Zachary C, Fackler N, Zohuri N, Juhasz M, Atanaskova Mesinkovska N. Catamenial Hyperpigmentation: A Review. J Clin Aesthet Dermatol. 2020 Jun;13(6):18-21. Epub 2020 Jun 1. PMID: 32884614; PMCID: PMC7442313.
