ECZACININ SESİ/ SÖYLEŞİ
İLAÇ ENDÜSTRİSİNDE ECZACILAR
Ecz. Hakan Gençosmanoğlu Sordu, Ecz. Barış Özyurtlu Yanıtladı
SUNUŞ
İlaç Endüstrisinde, eczacıların yeterince yer almaması öteden beri tartışılan bir konudur.
Neden eczacılar ilaç endüstrisinde yeterince yer almıyorlar?
Bu sorunun yanıtını tam da konunun merkezindeki yetkin bir meslektaşımla, BERKO İlaç ve Berat Beran İlaç CEO’ su Ecz. Barış Özyurtlu ile eczacıların ilaç endüstrisindeki durumlarını, geleceklerini ve en önemlisi “ne olmalı?” yı enine boyuna konuştuk.
Oldukça aydınlatıcı bir söyleşi olduğunu düşünüyorum.
Söyleşinin arka planında katkı veren Eczacının Sesi asistanları Nilüfer Çanşalı, Nurdan Akdaş, Editörümüz Ecz. Özlem Demir ve BERKO İlaç Kurumsal İletişim Müdürü Fidan Akur’ a teşekkür ederim.
Söyleşi için BERKO İlaç ve Berat Beran İlaç CEO’ su Sayın Ecz. Barış Özyurtlu’ ya teşekkür ederim.
“İLAÇ ENDÜSTRİSİNDE ECZACILAR”
*İlaç endüstrisi eczacılığını nasıl tanımlarsınız?
Bir eczacının ya da eczacı adayının, ilaç firmalarında çeşitli departmanlarda stajyer olarak başlayıp yönetici, direktör ve hatta CEO olabileceği çalışma alanları şeklinde kabaca tanımlanabilir. Endüstri eczacıları, bir ilacın iş geliştirme ve stratejik planlama sürecinden Ar-Ge laboratuvarındaki gelişimi ve üretilip hastaya ulaşana kadarki her aşamasında, kendine uygun olarak seçtiği her görevi üstlenebilir.
*İlaç endüstrisinde eczacılar hangi alanlarda çalışıyorlar, çalışabilirler?
Eczacılar, ilaç endüstrisinde genellikle Ar- Ge tarafında çalışırlar. Ağırlıklı olarak formülasyon tarafında olurlar. Mesul müdür olarak çalışanlar var. İlaç sektöründe 50 bin civarı çalışan var. Eczacı sayısı ise 400- 600 arası değişiyor.
Eczacılar, iş geliştirmede, ruhsatlamada, patent, medikal, farmakovijilans gibi birçok departmanda çalışabilirler. Fiyatlandırma ve geri ödeme süreçlerinde görev alabilirler. Eczacılar üretimde, kalite güvencede yer alabilirler. Pazarlama yöneticisi olarak çalışabilirler. Ürün müdürü olarak çalışan meslektaşlarımız var. Üst düzey yönetici olarak çalışabilmekteler.
*Ülkemizdeki eczacılık eğitimi ilaç endüstrisinde çalışmak için yeterli mi?
Üniversite eğitiminde ilacın yapımı-üretimi yoğun programlar ile öğretilmekte, fakat ilaç endüstrisi alanında çalışma fikrini doğurabilecek içerikte olan eğitimler verilmiyor. Örneğin ilaç endüstrisindeki dinamiklere, bu alanda bir eczacının rol alabileceği departmanların iş tanımlarına ve beklenen yetkinliklere dair tanıtıcı ve yönlendirici nitelikte olacak bir ders içeriğinin bulunması, henüz bir eczacı adayıyken öğrencide ilaç sektöründe çalışma fikrini ve endüstri eczacısı olma seçeneğini sahiplenmesine katkı sağlayacaktır. Böylelikle endüstri eczacılığının da eczane eczacılığı ve hastane eczacılığı gibi, bir eczacının belirli yetkinlikleri elde ederek çalışabileceği alanlardan biri olarak daha çok ön plana çıkması sağlanabilir.
Yeni eğitim modeli eski modele göre daha uygun diyebilirim, ancak yalnızca fakültede alınan eğitim de yeterli olmayacaktır. Eczacılık fakültesi dışında eğitim alınmalı. Müfredatta olmayan ancak ilaç endüstrisinde gereken, iş dünyası ve proje-ekip yönetim becerileri gibi işletmeyle ilgili ek eğitimler alınabilir. Yabancı dilin, özellikle İngilizce bilmenin önemine her zaman vurgu yapılır ancak bu da yeterli değil. İş yetkinlikleriyle ilgili eğitimler alınmalı. Böylelikle eczacılar endüstride çalışmak için daha hazır hale gelir.
İlaç endüstrimizde, dünya standartlarında, GMP regülasyonlarına uygun ve son teknolojilerle donatılmış üretim yapılıyor. İyi eğitimli, donanımlı iş gücü sektörümüzün en büyük ihtiyacı ve dinamiği. Hal böyle olunca eczacılık eğitimi endüstri ihtiyacına göre düzenlenmesi hem eczacı adaylarına hem de sektöre kazanç sağlayacaktır, bazı üniversitelerin eczacılık fakülteleri bu alanda kendilerini güncellemişlerdir ve güncellemeye de devam ediyorlar.
*İlaç endüstrisi için fakültede mi hazırlanılmalı?
Evet, öğrenci fakültede tercihini yapmalı ve yönelmeli. Hatta şöyle söyleyeyim, endüstride çalışabilir mi, çalışamaz mı bir kişilik envanter testi yapmalı. Bu fakülteden istenebilir, internetten ulaşılabilir, profesyonel insan kaynakları şirketlerinden istenebilir. Siz ilaç endüstrisinde çalışmaya müsait değilseniz bunu zorlamanın bir anlamı yok. Fakültedeyken bazı arkadaşlar çok heyecanlı olabiliyorlar. Bazen endüstriye geliyorlar, Ar-Ge’de çalışıyorlar. Sıkılıyorlar, ruhsata geçeyim diyorlar. Sonra orayı da beğenmiyorlar. Başka bölümlere geçmeye çalışırken zaman kaybı ve uzmanlaşma yolunda gecikmeler yaşayabiliyorlar.
Öğrenciler, fakültedeyken bir koç seçmeliler. Sektörden bir mentör de edinebilirler. Çok yararlı olur. Kendisine çok daha iyi yol haritası çizebilir. Örneğin, Ar-Ge’de çalışmak istiyorsa arkadaşımız laboratuvarı iyice öğrenmeli. Bunu fakültede yapamaz. Cihazların hepsi yok. Sektörden eğitim desteği alınması lazım.
Sık yaşadığımız bir şey var. Meslektaşımız geliyor, işe başlıyor. Bir süre sonra ya sıkılıyor ya da değişik nedenlerle işi bırakıp gidiyor, eczane eczacılığına geçmeye çalışıyor ya da başka işler yapmaya çalışıyor. Benim gözlemime göre ilaç endüstrisinde işe başlayıp bırakan meslektaşlarımızın oranı yüzde yetmiş gibidir.
*İlaç endüstrisinde eczacıların az yer almasının nedeni nedir?
Bu durumun sorumlusu yarı yarıya gibi. İlaç endüstrisinin yapması gerekenler var, eczacıların yapması gerekenler var.
Eczacılar sektöre gelmeden önce kararlı ve sabırlı olmalılar. İşin gerçeğini söylemek gerekirse biz işe eczacı alımı yapmak istiyoruz, ancak ya talep yok ya da beklenti çok yüksek, birlikte çalışacak çalışma arkadaşı bulmakta zorlanıyoruz. İşe aldıklarımız da bir süre sonra gidiyorlar. Yeni işe başlayan bir meslektaşımıza başlangıçta biz epeyce bir emek harcıyoruz. İşi öğretmek, işe adaptasyonu sağlamak zaman alan bir şey, ama bir süre sonra durmayıp gidiyorlar. Oysa kalıp yükselmek için zaman ve emek harcamak gerek. Daha işin başında, yüksek beklentilere girilmesi de çok yanlış.
*Eczacılıkta işsizlik var mı?
Almanya nüfus itibarıyla bize benziyor. Almanya’da eczane sayısı bizden az ama eczacı sayısı bizden fazla. Ancak orada istihdam doğru ve eşit bir şekilde dağılıyor. İlaç endüstrisinde, dağıtım kanallarında, eczanelerde, hastanelerde yoğun olarak çalışıyorlar. Akademi dünyasında sayıları fazla. Bizde akademisyen sayısı az. Üniversitelerimizdeki eczacılık fakültelerinde eczacı sayısı bile şu an olması gerekenin altında.
Bizde mevcut hastanelerin her birine bir başhekim yardımcısı eczacı atansa, bir kalemde 1500- 2000 eczacı istihdam edilmiş olur.
*Eczacıların endüstride çalışmaları için neler yapılabilir?
İlaç endüstrisine bir kota konulabilir. Örneğin, ilaç endüstrisine yüzde beş eczacı çalıştırma hedefi ile istihdamı artıracak teşvik ve destek programları hayata geçirilebilir.
İlaç endüstrisi için yardımcı eczacı çalıştırma şartı konulabilir. Bununla ilgili kanun değişikliği yapılabilir. Yardımcı eczacı olarak başlar endüstride çalışmak istiyorsa kalır. Eczacı çalıştıran endüstriye teşvik verilebilir.
Akademimiz tarafından endüstri ile birlikte staj ve çalışma iş birlikleri oluşturulabilir.
Sektörde dış ticaret, ihracat tarafında özellikle eczacılar aktif olarak yer alabilirler. Öncelikle eğitim verilerek tabii ki.
Sektörün eczacılık fakültelerinde kendisini daha fazla anlatması sağlanmalı. Buna yönelik programlar yapılmalı. Eczacılar, eczacılık fakültesi eğitimleri aşamasındayken farmakovijilans alanında eğitilip, bir sınav sonucunda sertifikalandırılıp endüstride çalıştırılabilirler.
*İlaç endüstrisinde staj yapmada sıkıntılar var mı?
Evet, biz de duyuyoruz “endüstride staj bulamıyoruz” yakınmalarını. Ancak biz alıyoruz. Hatta öyle ki bazen fazla alıyoruz, oturtacak yer bulamıyoruz. Gereken önlemler alınır, planlamalar yapılırsa sektörde stajla ilgili sorun kalmaz. Staj süresince rotasyon programları oluşturmak, öğrencilerin 3-4 ayrı departmanda görevler almasını ve farklı departmanları tanımasını sağlamak, eczacı adaylarının sektörü tanımalarında çok faydalı olacaktır inancındayım.
*Rahatlıkla, “ilaç endüstrisinde çok daha fazla eczacı yer almalı” diyebilir miyiz?
Şöyle söyleyeyim… Bir ilaç endüstrisi yöneticisi olarak benim eczacı olmamın ne avantajları var?
Standart eczacılık eğitimi aldım. Bu eğitim eczanedeki bazı gereklilikleri karşılıyor, ama bazı şeyleri de eczanede öğreniyoruz. Örneğin, ticareti ve bir işletmenin gerekliliklerini sonradan öğreniyorsunuz. Dağıtım kanalına baktığınızda, oranın farklı dinamiği var, öğrenmeniz lazım. İlaç endüstrisi tarafı ise bambaşka. Benim eczacı olarak avantajım ne derseniz, eczacı olmayan birine göre intibak hızım kat be kat fazla. İşi daha doğru yapabilme olanağı sağlıyor.
Olayları müzakere ederken, yorumlarken 90 derece açıyla bakmak var… 180, 270, 360 derece, her açıyla bakabilirsiniz. Eczacıysanız diğerinin açısına göre daha geniş bir açıyla olayı değerlendirebiliyorsunuz. Perspektif biraz daha geniş oluyor. Hata yapma oranınız azalıyor. Doğru yapma ihtimaliniz artıyor. Bu çok önemlidir. Bir eczacı ilacı pazarlayabiliyorsa, bütün kimyasal bileşenlerini biliyor, yan etkilerini biliyor ve ilacı her yönüyle tanıyor olması büyük avantajdır. İlaçla ilgili bilgiyi eczacıdan almak karşı tarafa çok daha fazla güven verir. Bu da çok büyük bir avantaj.
Eczacının ilaç endüstrisinde kariyer yapma hızı diğer kişilere göre çok daha hızlıdır. Yeter ki arkadaşlar çalışsınlar, üretsinler, sebat etsinler.
*Röportajın son sözleri?
Endüstride çalışacak olan genç meslektaşlarımızın sabırlı olması lazım. Kendilerine iyi mentörler bulmaları lazım. İyi çalışırlarsa ilaç sektöründe çok üst düzeylere gelebilirler. Eczane tarafında ciddi daralma var.
Akademisyen olmak istiyorsanız ona uygun kriterlere sahip olmanız lazım. Kamuda çalışacaksanız öyle. Özel hastanelerde çalışacaksanız oraya uygun olmanız lazım. Dağıtım kanallarında çalışılabilir, ama endüstri tarafını seçecek olursanız çok farklı departmanlarda çok iyi kariyer yapma olanağınız olur. Kişilik envanter testi yapıp güçlü yönleriniz hangi alanda olmanıza daha uygun ise o yönde tercih yapıp kariyer planlaması yapılmalıdır.
