Prof Dr. İlknur Aktaş
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı
B vitamini ailesi, B1 (tiamin), B2 (riboflavin), B3 (niacin), B5 (pantotenik asit), B6 (piridoksin), B7 (biotin), B9 (folik asit), ve B12 (kobalamin) olmak üzere sekiz farklı vitaminden oluşur. B vitaminleri, vücudun enerji üretiminde, sinir sisteminin sorunsuz işlemesinde, hücrelerin sağlıklı büyümesinde ve gelişmesinde, DNA'da yer alan bilginin korunmasında ve kopyalanmasında, kan hücreleri yapımında ve kanser hücrelerinin çoğalmasının önlenmesinde önemli rol oynarlar. Vitaminlerin görevlerine ve eksikliklerinde hangi durumların oluşabileceğinde biraz daha ayrıntılı bakacak olursak;
B1 vitamini, enerji üretiminde gereklidir, kas ve sinir sistemi işlevini destekler. Eksikliğinde titreme, ağrı, yorgunluk, kas zayıflığı, ritim bozuklukları gibi kalp ve damar sistemi ile ilgili problemler görülebilir.
B2 vitamini, cildi, gözleri ve sinir sistemini koruyan, hücre büyümesi ve enerji üretiminde gerekli olan bir vitamindir. Eksikliğinde, cilt, göz ve ağız problemleri, yaralar, döküntüler, yanma, kuruma, ağızda yaralar, yorgunluk ve uyku problemleri görülebilir.
B3 vitamini, cildi, sinir sistemini destekleyen bir vitamindir ve DNA üretiminde görev alır. Eksikliğinde ciltte kuruma, döküntüler, yanma görülebilir.
B5 vitamini, enerji üretiminde ve hormon yapımında gereklidir. Eksikliğinde sinir sistemi ile ilgili problemlerde, hareketlerde zorluk ve duygusal problemler görülebilir.
B6 vitamini, amino asit metabolizmasında görev alır, hormon yapımı için gereklidir, sinir sistemini destekler ve sinir hücrelerinin haberleşmesinde rol oynar. Ayrıca kırmızı kan hücre yapımında rol oynar, cilt sağlığını destekler ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Kalp ve damar sağlığın korunmasında ve kanser hücrelerinin çoğalmasının önlenmesinde etkilidir. Eksikliğinde, bağışıklıkta azalma, ağrı, yorgunluk, kas zayıflığı, döküntüler, ciltte kuruma ve yanma gibi problemler görülebilir.
B7 vitamini, hücre büyümesi, enerji üretimi ve saç, cilt ve tırnak sağlığı için gereklidir. Eksikliğinde cilt, saç ve tırnak problemleri; saç dökülmesi, tırnak yumuşaması ve kırılması, ciltte kuruma gibi bulgular gözlenir.
B9 vitamini folik asit olarak da yaygın olarak bilinir. Hücre büyümesi ve gelişmesi, DNA sentezi ve kan hücresi yapımında gereklidir. Eksikliğinde kansızlık, yorgunluk, uyku problemleri, hareketlerde zorluk, duygusal problemler, sindirim sistemi sorunları, kabızlık, ishal, bulantı, kusma gibi semptomlara neden olabilir. Kansızlığa bağlı, yorgunluk, halsizlik, nefes darlığı, kalp çarpıntısı görülebilir. Hamile kadınlarda folik asit eksikliği, bebeklerde anormal beyin ve omurilik gelişimi ile sonuçlanabilir.
B12 vitamini, sinir sisteminin işlevlerinde ve kan hücrelerinin yapımında gereklidir. Eksikliğinde sinir sistemi ile ilgili problemler; titreme, ağrı, yorgunluk, kas zayıflığı, hareketlerde zorluk, koordinasyon bozukluğu, duyma ve görme problemleri, denge bozukluğu, depresyon, anksiyete, uyku problemleri, duygusal problemler görülebilir. Kansızlığa bağlı yorgunluk, halsizlik, kalp çarpıntısı görülebilir.
Tüm B vitamini ailesinde eksiklik en sık B12 ve B9 (folik asit) vitamininde görülür. B vitaminleri eksikliği genellikle, yetersiz beslenme veya bazı medikal durumlar nedeniyle olabilir. Vejetaryen ve vegan beslenme son yıllarda hızlı bir şekilde özellikle gençler arasında yaygınlaşmaktadır ve hayvansal gıdalarda daha çok bulunan bu vitaminler açısından eksiklik gelişebilmektedir. İnflamatuvar bağırsak hastalıkları, Crohn hastalığı, Çöliak hastalığı, glüten hassasiyeti gibi emilim bozukluğuna neden olabilecek hastalıklarda B vitamini eksiklikleri daha yaygın olarak görülür. Alkolizm, böbrek veya karaciğer hastalıkları, kanser tedavisi, proton pompa inhibitörleri ve antiasitler gibi ilaçlar yine B vitaminlerinin emilimini ve7veya metabolizmasını olumsuz etkileyebilir.
Homosistein, bir amino asittir. Vücutta B vitaminleri (özellikle folik asit, B6 ve B12) tarafından metabolize edilir. Eğer vücutta yeterli miktarda B vitamini yoksa, homosistein seviyeleri yükselebilir. Bu durum, damar tıkanıklığı, kalp hastalıkları, inme ve bazı sinir sistemi hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. B6, B12 vitamini ve folik asit homosistein düzeylerini düşürürler. Bu nedenle B vitaminleri eksikliği olan kişilerde homosistein düzeyleri yüksek olabilir. Ayrıca, homosistein düzeyinin kanda ölçülmesi ve yüksek olması, B vitaminleri eksikliğinin belirtisi olarak kullanılabilir.
Bu nedenle riskli grupta olan bu kişilerin dikkatli olmaları özellikle folik asit, B6 ve B12 vitamini alımını iyi kontrol etmeleri önemlidir. Vitamin eksikliğinin yerine konulması için en yaygın yöntem beslenme düzenlemesi ve/veya B vitaminleri içeren ilaçlar almaktır. B vitaminleri, et, tavuk, balık, süt ve süt ürünleri, yumurta, baklagiller, tahıllar, meyve ve sebzeler gibi yiyeceklerde bulunur. B vitaminleri eksikliği olan kişilerin, B vitaminleri içeren yiyecekleri daha sık tüketmeleri veya B vitaminleri içeren yiyeceklerle zenginleştirilmiş gıdalar tüketmeleri önerilir. B vitamini içeren ilaçlar genellikle tablet veya kapsül şeklindedir. Sindirim sisteminde emilim sorunu olan kişiler dil altı hapı şeklinde olan preparatları veya enjeksiyon şeklinde uygulanan ürünleri tercih edebilir. Eksikliğin seviyesine ve nedenine göre, doktorunuz size doğru ilaç dozunu ve süresini belirler. Tedavi başlanmadan önce mutlaka kan testi yapılarak eksiklik seviyesi tespit edilmeli ve belli aralarla kontroller doktorunuz tarafından yapılmalıdır. Hepinize sağlıklı günler dilerim.
İnternet Tıbbına bir Alt Dal Doğdu! 
