“LEKE TEDAVİSİNDE ÇÖZÜM: KOZMETİK Mİ MAJİSTRAL Mİ?”
Leke tedavisi dendiğinde karşımıza çok geniş bir dermokozmetik sektörüyle beraber lazer, prp, mezoterapi gibi çok sayıda tedavi olanağı çıkmaktadır. Gerek bu olanakları gerek değineceğimiz majistral formülleri doğru değerlendirmek için önce LEKE TEDAVİSİ HEDEF BÖLGELERİNİ bilmemiz gerekmektedir.
LEKE FORMÜLASYONLARI TEDAVİ HEDEFLERİ
Daha önce derinin yapısından ve bu yapının topikal tedavideki yerinden bahsetmiştik. Leke tedavisinde bu yapı, lekenin oluşum mekanizması ve buna bağlı olarak tedavi seçeneklerinin belirlenmesi için önemlidir. Kısaca özetleyecek olursak:
Cilde rengini veren melanin pigmenti epidermisin en alt katmanı olan stratum germinativum katmanındaki melanositler tarafından üretilir. Üretilen melanin pigmenti, stratum germinativumda bulunan ve sürekli bölünerek cildin yenilenmesini sağlayan hücreler tarafından yukarı doğru itilerek derinin üst katmanlarına ulaşır. Çünkü en alt katmanda yeni hücreler üretildikçe eski hücreler yukarıya doğru ilerler ve ölmeye başlar. Stratum corneumdaki ölü hücreler ise dökülerek uzaklaştırılır.
Genetik yatkınlığın da etkisiyle UV ışığı, kimyasal maddeler gibi birçok etkenler melanositlerin fazla çalışmasına ve melanin pigmentinde artışa, dolayısıyla leke oluşumuna sebep olabilir.
DERMOKOZMETİK LEKE ÜRÜNLERİ NE KADAR İŞE YARAR?
Genel olarak epidermisin güzelleştirilmesi, düzgünleştirilmesi, temizlenmesi gibi konularda rol alan dermokozmetik ürünlerin etki yeri epidermis ile sınırlıdır.
Etkin bir tedavinin sağlanabilmesi için melanin üretimini engelleyen tirozinaz inhibitörleri (hidrokinon, azelaik asit, arbutin vb.), DOPA ve dopakinon sentez inhibitörleri (kojik asit, glabridin), melaninin renksiz bir madde olan lökomelanine dönüşümünü arttıran C ve E vitamini gibi maddelerin epidermisin üst katmanlarını aşarak melanin ve melanositlerin bulunduğu stratum germinativuma kadar ulaşabilmesi gerekmektedir. Çünkü kullanılan etkin madde deriden geçişe uygun değilse ya da uygun bir taşıyıcı içinde formüle edilmezse epidermisin üst kısmında kalacak ve aktif yöreye ulaşamadığı için etkisiz ya da düşük etkili bir formülasyon hazırlanmış olacaktır.
Bu sebeple, gerek Dermokozmetik gerek majistral formülleri değerlendirirken, stratum germinativuma etki etmesi gereken etkin maddelerin bu bölgeye geçişini sağlayan bazlarla taşınması ve bu işleyişin klinik çalışmalarla kanıtlanmış olması gerekmektedir.
Stratum corneumun eksfoliasyonunu (cildin ölü derilerinden arınmasını) sağlayan ajanların (ALA ve retinoidler gibi) ise etki yöresi epidermisin en üst katmanıdır. Bu nedenle bu ajanlar, derinin üst katmanında kalmalı ve etki mekanizması göz önünde bulundurulduğunda buradaki ölü hücrelerin uzaklaştırılmasını sağlamalıdır. Böylece, özellikle melanin ve melanositler üzerine etki eden diğer etkin maddelerle kombinasyon halinde kullanıldığında lekeli bölgelerdeki yüksek oranda melatonin içeren hücreler ciltten uzaklaştırılırken, alttan yeni ve sağlıklı hücre oluşumu tetiklenir.
Her iki konu için de önemli olan asıl konu FARMA KALİTE ZİNCİRİNE ait ham madde kullanımıdır. Özellikle Dermokozmetik ürünlerde yüzdesi oldukça yüksek olan bazı etkin maddeleri görmekteyiz. Örneğin, Kozmetik Kalite olarak %15 gibi yüksek bir oranda Glikolik Asit ve diğer soyucu maddeleri bir arada içeren bir ürün, Farma Kalite Ham maddeler ile majistral olarak hazırlandığında formülde çok daha az kullanılmaktadır. Böylece zaten sert bir tedavi olan Leke tedavisinde oluşabilecek yan etkiler bertaraf edilmekte ve hastanın tedaviye uyumu artmaktadır.
Bir diğer önemli nokta ise güneş koruyucusu kullanımıdır. UV ışık, leke oluşumunu arttırdığı için leke tedavisinin yaz aylarında uygulanması tercih edilmez. Tedavi boyunca ise kış mevsimi de dahil olmak üzere mutlaka güneş koruyucu kullanılmalıdır.
“Hastalık yoktur, hasta vardır” yaklaşımının mutlaka kullanılması gereken alanlardan biri olan LEKE TEDAVİSİ ile ilgili başlıca majistral formülleri bir sonraki yazımızda paylaşacağız.
Özellikle sorulan formüllerin klinik çalışmaları ve hazırlanışlarını yazı dizimizde görmek istiyorsanız bize egitim@galenikecza.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.
Sağlıkla kalın…
Ecz. Gaye KARAATA Ecz. Gülce Erişmiş
Galenik Ecza Pazarlama Direktörü Majistral Teknik Uzmanı
- Yousef H, Alhajj M, Sharma S. Anatomy, Skin (Integument), Epidermis. [Updated 2020 Jul 27]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470464/
- Prof.Dr. Özgen Özer, Doç. Dr. Evren Homan GÖKÇE, Doç. Dr. Sinem Yaprak KARAVANA, Doç. Dr. İpek EROĞLU. Kozmetoloji Kitabı. Ege Üniversitesi Yayınları Eczacılık Fakültesi Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı, 4. Baskı, 2018. ISBN 978-605-338-116-7.
- Prof Dr. Özgen Özer, Prof Dr Işık Özgüney. Farmasötik Teknoloji I. Ege Üniversitesi Yayınları Eczacılık Fakültesi Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı, 3. Baskı, İzmir 2017. ISBN 978-605-338-249-2.
- Desai SR. Hyperpigmentation therapy: a review. J Clin Aesthet Dermatol. 2014 Aug;7(8):13-7. PMID: 25161755; PMCID: PMC4142815.
- Davis, E. C., & Callender, V. D. (2010). Postinflammatory hyperpigmentation: a review of the epidemiology, clinical features, and treatment options in skin of color. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 3(7), 20–31.
- Cestari, Tania & Pinheiro Dantas, Lia & Boza, Juliana. (2014). Acquired hyperpigmentations. Anais brasileiros de dermatologia. 89. 11-25. 10.1590/abd1806-4841.20142353..
