Uzaktan eğitimde çocukların odaklanma sorunu nasıl çözülür?
Koronavirüs önlemleri kapsamında tüm dünya ülkeleri online eğitime geçiş yaptı. Ancak online eğitime uyum sağlama sürecinde öğrenciler odaklanma ve konsantrasyon problemleri yaşıyorlar. Uluslararası Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzm. Klinik Psikolog Yeşim TUĞUL, uzaktan eğitim sürecinde çocuklara odaklanma ve ders başarısı konusunda nasıl destek olabileceğimizi anlattı!
Pandemi nedir?
Son zamanlarda halk arasında sosyal medyada ve çeşitli haberleşme araçlarında ‘Pandemi’ kelimesini çok sık duyar olduk. Pandemi kelimesi, eski yunan dilindeki pan (tüm) ve demos (insanlar) sözcüklerinin birleşmesiyle oluşuyor. Bu bağlamda pandemi birçok ülkeyi etkisi altına alan ve insan hayatını tehdit eden bulaşıcı hastalıkları tanımlamak için kullanılmaktadır.
İnsan ırkı yüzyıllar boyunca sağlığı olumsuz etkileyen ve kitlesel ölümlere neden olan birçok bulaşıcı hastalığa maruz kalmıştır. Bunların başında 14.yy’da meydana gelen, Asya’da başlayıp Avrupa’da 200 milyondan fazla kişinin ölümüne neden olan kara veba sonrasında Hindistan da başlayıp birçok ülkeye yayılan kolera, domuz gribi, ebola, tifo, sıtma, sars…
Elbette ölümcül hastalıklara neden olan virüsler milattan önceki yıllarda da etkinliğini sürdürmüş ve sürekli mutasyona uğrayarak günümüze kadar gelmiştir. 2019 yılında ilk belirtilerini Çin’de gösteren ve tüm dünyayı etkileyen koronavirüs ise hala binlerce kişinin ölümüne neden olmaktadır.
Virüs yayılırken insanlar ekonomik, fiziksel ve psikolojik olarak etkilenmekte, belirsizliğe doğru yoğun bir travma yaşamaktadır. Tüm bireyler kendilerine veya sevdiklerine hastalık bulaşma ve yakınlarını kaybetme kaygısı yaşamaktadır.
Pandemi sürecinde çocuklar nasıl etkilendi?
Şüphesiz ki bu süreçte en çok etkilenenler çocuklar… Çocuklar uzun bir süre okula gidemediler, arkadaşlarından ve akrabalarından ayrı kaldılar. En sevdikleri doğal yaşamdan, oyunlardan, parklardan izole olmak zorunda bırakıldılar. Bu bağlamda salgına karşı birçok devletler çeşitli önlemler aldı. Bu önlemler neticesinde çocuklar eğitimlerini çeşitli teknolojik araçlarla uzaktan almaya başladılar. Dolayısıyla, pandemi ile hem çocukların hem de yetişkinlerin yaşamlarında köklü değişikler oldu.
UNICEF’in geçtiğimiz 22 Temmuz’daki bildirisine göre dünya üzerindeki 40 milyon çocuk erken çocukluk eğitiminden kapanan anaokulları nedeniyle mahrum kaldı. 1.186.127.211 çocuk ise dünya genelinde eğitim sistemi değiştirilerek yeni normale uymak zorunda kaldı (Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim Kültür Örgütü, 2020 verisi)
Diğer ülkeler gibi bizde de Mart ayı itibariyle uzaktan öğrenime geçildi. Bu yeni e-öğrenim yöntemi (EBA-Zoom vb.) öğrenme sürecini okuldan eve taşınmış oldu.
Bu bağlamda öğrencilerin sağlık ve güvenlikleri dikkate alınarak öğretmen ve veli işbirliğinde tüm müfredatın gereklilikleri yerine getirilmeye çalışıldı. Çevrimiçi öğrenme sürecinin ne kadar süreceği belli olmadığından artık eğitim sisteminin bir parçası olacağı öngörülmekte.
Uzaktan eğitim yüz yüze eğitimin yerini tutamaz
Bu sistemin katkısının farkındayız ancak hiçbir teknoloji okulun yerini tutamaz. Bu süreçte birçok emektar işini hakkıyla yapan öğretmenlerimiz EBA’dan derslerine devam ettiler ve Zoom, Youtube gibi çevrimiçi buluşma ağlarını kullandılar. Çocuklar dolaylı olarak derslerine devam etmeye çalıştılar ancak bu doğrudan bir derse katılımın yerini tutamaz. Çocukların okulla gitme nedenleri arasında teneffüsteki oyunları, güzel dostlukları, koşabildikleri bahçeleri vardır, sonrasında da dersler geliyor. Bu tür eğlendikleri şeylerden mahrum kalıp derslerle baş başa kaldılar. Zaten ilkokul çağı çocuğu için dikkat ve odaklanma becerisi 30 dakikayken ekran karşısında maruz kaldıkları uyaranlarla iyice azalıyor.
Uzaktan eğitim sürecinde çocuklara odaklanma ve ders başarısı konusunda nasıl destek olunur?
· Öncelikle çocuğunuzu motive edin ve öğretim sırasında öğrencinin sıkıntısının üstesinden gelin. Bazen çocuklar ders çalışmak istemeyebilir. Duygusunu anladığınızı belli edin, onu zorlamak yerine duygusunu yansıtın. Ona destek olacağınızı belirtin.
· Çocuk çevrimiçi sistemde ders dinlerken kullanacağı odanın uygun olması gerekir. Etrafta dikkati dağıtacak çok fazla uyaran olmaması, az eşyanın bulunması önemlidir.
· Masasında bilgisayar, kalem, defter, kitap vs. ürünler dışında başka dikkati dağıtacak herhangi bir şey olmamalı.
· Ders dinleme veya ödev süresi maksimum 30 dakika. Bu süreden sonra dikkat ve odaklanma becerisi düşecektir.10-15 dakikalık aralar faydalı olacaktır.
· Öğretmen tarafından iyi anlaşılmış veya aktarılmış olsa bile bazen çocuklar anlayamayabilir. Anlamadığı yerde ebeveynin sabırlı bir şekilde destek olması önemlidir.
· Ebeveyn-öğretmen işbirliği bu süreçte çok önemli, işbirliği halinde olmaya gayret edin.
· Özellikle bu dönemde çocuklarda beslenme bozukluklarına (yetersiz beslenme, bulimia, yemek seçme, psikolojik reddetme veya obezite gibi aşırı yeme faaliyeti) bağlı olarak dikkat, odaklanma ve hafıza güçlükleri görülebilmekte. Beslenmenin beyin fonksiyonları ve öğrenme üzerindeki etkisi yapılan araştırmalarda gözlemlenmiştir. Bu bağlamda yetersiz ve dengeli beslenmemenin çocuklar üzerindeki etkisine karşı B12, D vitamini ve demir alınımına dikkat edilmeli.
· Son olarak çocuğun programında evde yapabileceği fiziksel egzersiz veya sanat etkinliği olması gelişimi için gerekli olduğunu unutmayın.
Fosfotidilserin içerikli Argivit Focus’u çocuklarda dikkat, zeka ve hafıza gelişimi ile öğrenme gelişimi için kullanmanızı öneriyorum.
Küçük bir not: Bu süreçte zaten teknoloji kullanmaya eğilimli çocuklarda bağımlılık artabilir. Evde kaldığı için sıkılan çocuğun aklına ilk gelenler tablet, bilgisayar, akıllı telefon ve sanal oyunlar olacaktır. Bize gelen vakalarda sık gördüğümüz durum çocuğa sınırsız erişim özgürlüğü verildikten sonra elinden 3T (TV, tablet, telefon) alınmaya çalışıldığında artan gerginlik, hırçınlık ve öfke patlamalarıdır.
Çocuğun sıkılmasını azaltmak için günlük ve haftalık program yapmak, evdeki işlerde yaşına uygun sorumluluk vermek ve etkinlik yapmak faydalı olacaktır. Tabi çocuğu etkinliğe boğmak her gün etkinlik yapma gerekliliği anlamına gelmiyor.
Krizi fırsata çevirmek, evde bolca zamanınız olacağı bugünlerde çocuğunuzu tanımak beraber oyun oynamak büyük yaş grubuyla sohbet etmek gelişimini destekleyecektir.
Uzm. Klinik Psikolog Yeşim TUĞUL
Uluslararası Psikologlar ve Psikiyatristler Derneği
Yönetim Kurulu Başkanı
Kaynakça
1. Balcıoğllu, İ., Turan, Ş. (2015). Olgu Dosyaları Psikiyatri, Nobel Tıp ,İstanbul.
2. Centers for Desease Control and Prevention. (2020). Interim Guidance for Administrators of US K-12 Schools and Child Care Programs Plan, Prepare, and Respond to Coronavirus Disease 2019 (COVID-19).
3. COVID-19: Reopening schools, Find out what to expect as schools reopen for the 2020-2021 school year.https://www.ontario.ca/page/covid-19-reopening-schools?gclid=EAIaIQobChMI6MGd3Kex6wIVCuztCh3vGgkkEAAYASAAEgKg6PD_BwE#section-5 Erişim tarihi.23.08.2020.
4. Kaya, B.(2020)Pandeminin ruh sağlığına etkileri, klinik psikiyatri dergisi (23),s.123-124.
5. Öztürk.o., Uluşahin, A. (2011).Ruh sağlığı bozuklukları, nobeltıp,11.basım Ankara.
6. Wu,KK., Chan, SK., Ma,TM.(2005).Posttraumatic stress after SARS, emerg infect dis, 11(8).1297.1300.
7. Türkiye psikiyatri derneği,Covid-19 salgını önleyici koruyucu tedavi edici psikiyatrik hizmetler. https://www.psikiyatri.org.tr/TPDData/Uploads/files/COVID19_Pandemi_PsikiyatrikTedavilerTPDRTACB-05052020.pdf erişim tarihi 20.08.2020.
8. Türkiye psikiyatri derneği,Koronovirüs salgını stresle baş etme, https://www.psikiyatri.org.tr/2147/koronavirus-hastaligi-salgini-sirasinda-ruh-sagligi-ve-stresle-bas-etme, Erişim tarihi 23.08.2020.
9. 40 milyon çocuk kritik öneme sahip okul öncesi eğitimden Koronavirüs nedeniyle mahrum kalıyor
11. Erişim tarihi 18.08.2020
12. UNESCO. 2020. “Global Education Coalition.” https://en.unesco.org/covid19/educationresponse/globalcoalition. [Google Scholar] Erişim tarihi 20.08.2020
13. Zimmerman, J. 2020. “Coronavirus and the Great Online-Learning Experiment.” The Chronicle of Higher Education, March 10. https://www.chronicle.com/article/Coronavirusthe-Great/248216. [Google Scholar] Erişim tarihi 20.08.2020
